Grootouders voor het Klimaat: Voor een duurzame toekomst van onze kleinkinderen

Dankzij levenservaring, kennis én politieke contacten zijn er diverse speerpunten waar Grootouders voor het Klimaat zich hard voor maakt. Niet uit eigen belang, benadrukt Philip Beekman, een van de grondleggers en de penningmeester van de organisatie: “Nu is het klimaatprobleem nog niet zo groot, dus voor onze toekomst is het niet nodig. Wij doen het echt voor de volgende generaties, onze kleinkinderen.”  

Grootouders voor het Klimaat vertegenwoordigt al jaren een enorme groep Nederlanders, vertelt de penningmeester bevlogen verder: “In Nederland zijn 3,5 miljoen mensen ouder dan 65, daarvan is zo’n 2 miljoen mensen grootouders. De meesten hebben enorm genoten van alle mooie dingen de afgelopen 50 jaar in hun leven, veelal mogelijk gemaakt door het gebruik van energie. Dat dit bijeffecten had op het klimaat is pas langzaam tot ons doorgedrongen. Iets wat de laatste jaren natuurlijk veel beter zichtbaar is geworden. Wij vinden dat we naar de toekomstige generaties een verantwoordelijkheid hebben om de problemen die daardoor zijn ontstaan zoveel mogelijk te voorkomen of helemaal op te lossen.” 

Zelf doen 

Grootouders voor het klimaat doet dat niet als protestbeweging, maar als bezorgde groep grootouders, gaat Beekman verder. “Wij zijn soms een beetje boos – al zouden we vooral boos op onszelf kunnen zijn, maar voornamelijk zijn we bezorgd en ook constructief. Dus wij denken niet alleen in termen als ‘zij’ moeten iets doen, maar vooral: wat kunnen we zélf doen om de aanpak te versnellen?”  

Niet alleen bij zichzelf, maar ook bij andere grootouders merkt hij dat als je kleinkinderen krijgt, je bewuster nadenkt over de toekomst. “En ook op een andere manier gaat kijken naar de maatschappij, meer op de langere termijn. Ik vergelijk het ook wel met wat astronauten zien als ze om de aarde cirkelen: zij krijgen daardoor een veel beter beeld van hoe teer de atmosfeer eigenlijk is waarin we leven.”  

Wind en zon voor iedereen 

Een belangrijk speerpunt van de organisatie is Wind en Zon voor iedereen: “Onze actie om alle burgers van duurzame energie te voorzien met onze eigen windmolens en zonnepanelen, met als resultaat: 100 procent eigen duurzame energie tegen kostprijs beschikbaar maken.” En dat is hard nodig, gaat Beekman verder. “Als consumenten betalen we op dit moment namelijk zo’n 23 tot 25 cent per kilowattuur. Terwijl de kostprijs van wind op zee ongeveer rond 7 cent per kilowattuur ligt. Dit grote verschil wordt deels veroorzaakt door winst en deels door belasting.” Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen duurzaam en niet-duurzaam en daar moet wat Grootouders voor het klimaat betreft verandering in komen. “Duurzaam zou goedkoper moeten zijn dan niet-duurzaam. Het enthousiasme voor klimaatmaatregelen zou namelijk enorm groeien als mensen tot de conclusie kwamen dat duurzame energie helemaal niet zo duur is.”  

Energiecoöperaties 

Om zon en wind in eigen beheer te kunnen oogsten, zijn energiegemeenschappen nodig waarin huishoudens, bedrijven en gemeenten samenwerken. En door zelf via energiecoöperaties de opwek van duurzame energie te regelen kan je als lokale gemeenschap niet alleen bepalen wat er komt, maar ook waar dit gesitueerd wordt. Als voorbeeld noemt Beekman coöperatie Onze Noordzeestroom (ONS) die met ABP een bod heeft ingediend op windpark IJmuiden-Ver. Een project waar hij zich met Grootouders voor het klimaat ook voor inzet: “Helaas is recentelijk het kavel waar Onze Noordzeestroom met ABP voor in een tender zat niet naar hen, maar naar een andere partij gegaan. Hopelijk krijgen ze in de toekomst wel kavels toegewezen, iets waar we ons ook hard voor maken. Belangrijk daarbij zijn de tendercriteria die door de regering wordt vastgelegd. Daarom hebben we onze hoop ook op het nieuwe ministerie van Klimaat, en Groene Groei gevestigd, die hopelijk het voortvarende beleid van de vorige minister voor Klimaat zal versterken.” 

Contacten ontwikkelen 

Gelukkig is er meer te doen dan alleen afwachten en de ontwikkelingen op de voet volgen. Beekman: “Wij doen ons best meer leden te werven voor Wind en Zon voor iedereen, want dat maakt namelijk duidelijk dat hier vanuit burgers veel belangstelling voor is. Verder zijn we voortdurend bezig om contacten te ontwikkelen met partijen die hierin geïnteresseerd zijn, zoals lokale energiecoöperaties en de grote organisaties die meedoen met deze tenders.” Wellicht kan DuurzaamInvesteren hierbij in de toekomst ook helpen, als een geschikte gelegenheid zich voordoet, stipt Beekman aan. “Het sluit in ieder geval mooi aan op de diverse interessante projecten van DuurzaamInvesteren uit het verleden, waarin zij hun hulp bij het op gang brengen of versterken van die groene groei duidelijk laten zien.”  

Energiewet 

Een belangrijk onderdeel is regel- en wetgeving, en ook op dit gebied is Grootouders voor het klimaat erg actief. Zoals de energiewet met daarin een scherpere definitie van hernieuwbare energiegemeenschappen, met als doel misbruik van het concept door commerciële partijen te voorkomen. Beekman: “De energiewet is net aangenomen door de Tweede Kamer en moet nog door de Eerste Kamer. We hebben samen met andere duurzame energieorganisaties gelobbyd voor de wetgeving, ook voor een betere positie van de energiegemeenschappen. En dat is ten dele terechtgekomen in de wet, maar ook een belangrijk stuk nog niet. Zo voldoen we helaas nog steeds niet aan de Europese regelgeving van 2018. Dus we zullen ons hier ook de komende jaren nog heel hard voor inzetten.” 

Grondwetswijziging 

Om ervoor te zorgen dat de rol van de toekomst beter in de wetgeving verankerd kan worden, is eigenlijk een grondwetswijziging nodig. Dat is dan ook een speerpunt van Grootouders voor het klimaat, gaat Beekman verder. “Iets waar we een lange adem voor nodig hebben, maar wat enorm zal helpen om de noodzaak om rechterlijke uitspraken te krijgen te verminderen. Het staat dan namelijk al in de grondwet. Op het ogenblik werkt het namelijk nog zo dat als de Kamer iets negatiefs doet op klimaatgebied, er heel vaak naar de rechter moet worden gestapt.”  

Tienpuntenplan 

De organisatie richt zich dus in belangrijke mate ook op de politiek, want die zal op een heleboel punten de voorwaarden moeten scheppen, aldus Beekman. “Een belangrijke voorwaarde is natuurlijk dat het klimaatrisico beperkt wordt. Dat is dan ook een van onze speerpunten. We hebben een actieve werkgroep politiek, en bij eerdere verkiezingen een tienpuntenplan uitgebracht met maatregelen. Kijkend naar het afgelopen klimaatbeleid zijn veel van die maatregelen nog niet helemaal ingevuld, maar gelukkig wel opgepakt. We hebben ook bij de recente Europese verkiezingen op Europese schaal gedemonstreerd. En in ieder geval heeft dat in Nederland toch tot een minder ongunstig resultaat geleid dan verwacht.”  

Belang van Europa 

Europa is vreselijk belangrijk, benadrukt Philip Beekman nog maar eens. “En om ook op Europese schaal meer voor elkaar te krijgen, hebben we het initiatief genomen om de Europese organisaties bij elkaar te brengen.” Dat heeft in december 2023 geleid tot de oprichting van de European Grandparents for the Climate, waar Philip Beekman ook bestuurslid van is. “Daarin trekken organisaties uit tien landen samen op en zo zijn we vertegenwoordigd in Brussel. Voor de Europese verkiezingen hebben we bijvoorbeeld in veel steden tegelijk gedemonstreerd om voor de toekomstige generatie te stemmen.  

We zijn met plannen bezig om te kijken hoe we bij het nieuwe parlement ook onze stem kunnen laten klinken. In de komende Europarlementsperiode wordt de wetgeving gemaakt: een heel belangrijke periode om ook de rest van het klimaatneutraal worden van Europa zeker te stellen.” 

Bijkomend voordeel van deze samenwerking met andere landen is dat voorbeelden over de grens ook erg inspirerend werken, gaat Beekman verder. “De Noorse grootouders hebben bijvoorbeeld op zeker moment actie gevoerd voor een natuurgebied, en zo succesvol de winning van grondstoffen uit een meertje tegengehouden. En in Denemarken hebben ze weer heel creatieve acties georganiseerd, die veel aandacht hebben getrokken.” 

Rol voor DuurzaamInvesteren  

Zoals Philip Beekman ook aangeeft, sluit ‘Wind en Zon voor iedereen’ goed aan bij de projecten waar DuurzaamInvesteren zich voor inzet. Sander Bubberman is investeringsanalist bij DuurzaamInvesteren en vertelt: “Grootouders voor het Klimaat zit goed in de materie, en weet waar ze voor staan. Mooi ook om het saamhorigheidsgevoel en de passie bij hen terug te zien. Iets wat onmisbaar is voor de realisatie van projecten als ‘Wind en Zon voor iedereen’, en aanstekelijk werkt. Ook voor partijen zoals wij.” 

DuurzaamInvesteren is ontstaan vanuit de klassieke vraag van burgerparticipatie, en heeft bij windparken en zonneparken een leidende, faciliterende rol, legt Bubberman uit. “Je kunt het zien als een soort burgerparticipatie 2.0. met veel burgerinitiatieven waar particulier eigendom een veel grotere rol gaat spelen.”  

Windpark Krammer 

Zo heeft DuurzaamInvesteren de afgelopen jaren bijvoorbeeld twee grootschalige burgerinitiatieven geplaatst: Windpark Krammer en Windpark Zeewolde, gaat de investeringsanalist verder. “Het mooie aan Windpark Krammer is dat naast het economisch rendement voor de participanten, dus de lokale partijen en lokale ondernemers, het sociale rendement hoog op de agenda stond. Zo ging ook 50 cent per opgewekte megawattuur naar een lokaal fonds om duurzame en sociaal-economische initiatieven te steunen, zoals de verduurzaming van een sportclub. Zo is sociaal en maatschappelijk rendement minstens zo belangrijk als financieel gewin. Iets waar Grootouders voor het Klimaat dus ook heel erg voor staat.”  

Windpark Zeewolde 

Een vergelijkbaar project dat DuurzaamInvesteren heeft mogen faciliteren, is Windpark Zeewolde in de provincie Flevoland. “Tweeënhalf jaar geleden was dat het grootste volledige burgerinitiatief van Europa. Enerzijds opgericht door een energiecoöperatie, en anderzijds een samenwerking van 200 ondernemers, boeren en burgers. In het kader van vooruitgang wilden zij van dit stukje Flevoland een energiehub maken. Er is zelfs een wereldwijde commerciële partij afgeslagen die energie wilden afnemen voor hun datacenter. Een mooi teken dat ze daadwerkelijk de huishoudens willen faciliteren met duurzame energie, en zich echt inzetten zodat burgers profiteren.” 

Lange adem 

Om dit soort projecten te laten slagen, heb je een lange adem nodig, stipt Bubberman aan. “Een term die altijd weer terugkomt. Alleen al door de grote rol van de overheid, zoals Philip Beekman ook aangeeft als het gaat om wet- en regelgeving. En zoals we nu ook zien bij het opschuiven van de aansluitingsperiode van 2027 naar 2029 waardoor overheidssubsidies mogelijk opnieuw aangevraagd moeten worden. Gelukkig zijn er vakspecialisten die meedenken met dit soort processen, hierbij kunnen assisteren en ook precies weten waar je rekening mee moet houden.”  

Samen hard maken voor de toekomst is de gedeelde missie van Grootouders voor het Klimaat en DuurzaamInvesteren, benadrukt Sander Bubberman ten slotte. “Een project als ‘Wind en Zon voor iedereen’ laat mooi zien dat de kracht van de burgers eigenlijk het beginpunt is in plaats van het eindpunt. Iets waar we ons graag voor inzetten.”  
Meer info op Grootoudersvoorhetklimaat.nl